Meertens Instituut




 


English | MAND atlas ↓ kartografie | GTRP transcripties

Kartografie: Kloeke-tabel

ook Kartografie: applicaties | typologie | belang | historisch | verwijzingen

Centraal bij alle kartografie op het Meertens Instituut staat de Kloeke-tabel.


  Tekenaar De l'Orme met Jo Daan en Meertens 		De Kloeketabel geeft een unieke nummering van duizenden plaatsen en gehuchten in Nederland, Vlaanderen, Frans Vlaanderen en het noordwesten van Duitsland.

Diverse atlassen zijn uitgebracht met behulp van deze kaart.

Het register van eenduidige plaatsaanduidingen is een onmisbaar hulpmiddel bij het geografisch vastleggen van waarnemingen.

Lees meer over:

Meer in nieuw venster:
praktijk
plaatsbepaling (ppt)
Kloeke en Grootaers
het waarom bij Kloeke
totstandkoming 1926
kaartfragment 1926
kaarttitel 1926
inleiding Register 1934
reactie Kloeke 1938
inleiding Register 1962
nota 1997
aanpassingen 2002
top
top

Gesinus Kloeke

Dr. Gesinus G. Kloeke heeft zich als geen ander in Nederland bemoeid om standaardisering van de taalkundige kartografie tot stand te brengen. In samenwerking met de Leuvense dr. L. Grootaers uit het zuidelijke Nederlandstalige gebied is door Kloeke een grondkaart en plaatsnaamcoderings-register ontwikkeld, in het alledaagse spraakgebruik ook wel de 'Kloeke-tabel' genoemd.

Kloeke pleitte ervoor dat de landelijke instelling voor dialectonderzoek (in oprichting) de kaart zou overnemen en het register zou beheren. Het Meertens Instituut, dat uiteindelijk uit de Dialecten-commissie van de KNAW is voortgekomen, heeft zijn tabel en kaart vanaf de oprichting van het instituut onderhouden en ook uitgebreid (tot 1980 met een rode pen op 34 deelkaarten).

top





plaatsbepaling (ppt)
Kloeke en Grootaers
het waarom bij Kloeke
totstandkoming 1926
top

Digitaal

Met de ontwikkeling van de automatisering is de Kloeke-kaart en dito tabel gedigitaliseerd. Een eerste generatie digitale kaarten (op basis van digitalisatie door de Topografische Dienst) werd gebruikt door een programma in HyperCard. Deze kaart kende een helaas een aantal fouten die niet te corrigeren waren omdat de oiginele projectie onbekend was. Een tweede digitalisering van de grondkaart vormt de basis van de recentste kaarten van het Meertens Instituut. Dr E. Wattel en dr P. van Reenen hebben op basis van de CIA-Worldmap een nieuwe grondkaart vervaardigd en daaraan met behulp van een electronische pen de Kloeketabel gekoppeld. Ten behoeve van de digitale eenduidigheid werden bij de tweede digitalisatie de Kloeke-nummers omgecodeerd tot vijfplaatsige codes onder vervanging van enkele verwarrende karakters en sub-aanduidingen.

top



voorbeeld eerste versie
tweede versie: nota 1997
aanpassingen 2002
top

Huidige praktijk

Wat de huidige praktijk van kartografie op het Meertens betreft:
  • Voor het directe onderzoekswerk is licentie-vrije applicatie ontwikkeld die interactieve kaarten genereert in HTML. Deze FileMaker ® gebruiks-applicatie is een handig hulpmiddel om tijdens onderzoek snel en eenvoudig eventuele samenhang tussen uiteenlopende verschijnselen op het spoor te komen. De kaarten laten zich ook direct publiceren op het Internet.
  • Statistisch bewerkte kaarten worden vervaardigd met behulp van een op de Kloeke-tabel gebaseerde toepassing ontwikkeld door dr. E. Wattel van de Vrije Universiteit. De toepassing is mede ontwikkeld met het oog op kartering van gegevens uit corpora van de 13e en 14e eeuw.
  • Voor de productie van atlassen als de Morfologische Atlas (MAND) wordt voor het drukwerk gebruik gemaakt van het commerciële basispakket van MapInfo® aangevuld met een werkvoorbereidende FileMaker ® applicatie.
  • Tot slot loopt er een experiment naar het inzetten van de nieuwe grafische webstandaard Adobe® SVG. De Syntactische Atlas (SAND) zal deze kaart gebruiken in de database op het Internet. De MAND en het Goeman-Taeldeman-Van Reenen project zullen deze kaart gebruiken naast de momenteel gebruikte bovengenoemde kaarten.

top



applicaties (dit venster)
contact

Data-koppeling

Het spreekt vanzelf dat via de geografische coördinaten ook koppelingen gemaakt kunnen worden naar andere informatie-aanknopingspunten binnen een nationaal (en internationaal) geografisch informatiesysteem. Een voorbeeld van zo'n koppeling is verwerkt in de gebruiksvriendelijke Kloeketabel-applicatie waar Kloekenummers en postcodes met elkaar in verband staan - waardoor weer grotere verbanden voor data-vergelijking opgeroepen kunnen worden zoals Corop-gebieden.

Genoemde Kloeketabel-applicatie kent tevens ondergrond-kaarten van diverse niet-talige thema's.

top



coördinaten (in nota 1997)
postcodes
Corop
top

Externe praktijk

Wat de praktijk buiten het Meertens betreft: praktisch alle verzamelde gegevens in de variatielinguïstiek en etnologie op het Meertens Instituut en op verwante instellingen zijn gekoppeld aan de Kloeke-nummers.

De MapInfo ®-applicatie als ontwikkeld op het instituut wordt tevens gebruikt bij de kaartproductie van de Brabantse, Limburgse, Gelderse en Overijsselse woordenboeken in Nijmegen, Gent en Kampen. Ook de Fryske Akademy gebruikt MapInfo in haar productie.



Regionale Woordenboeken
Rewo-voorbeelden
top
De applicatie die HTML-kaarten genereert wordt momenteel op verzoek aangepast aan situaties in enkele andere Europese landen. De applicatie laat ook de gebruiker toe eigen coördinaten en namen in te lezen als basis voor kaarten.

Let ook op de JavaScript applicatie via → GTRP transcripties.

applicaties (dit venster)
contact
Alle Nederlandstalige dialectologen en etnologen gebruiken de Kloeke-codes als eenduidige plaatsaanduiding in hun beschrijvingen en studies. Kartografisch werk wordt dan vaak gedaan op de blanco intekenkaart met Kloeke-nummer(tje)s, maar evengoed ook op een geïmproviseerde kaartschets.

kaartschets
Een particuliere hulp bij de drukwerkvoorbereiding van Kloeke-kaarten betreft het Latex-gebaseerde programma Carto waarbij met de hand op het beeldscherm symbolen ingevoerd kunnen worden op een afbeelding van de Kloeke-intekenkaart. De symbolen kunnen weliswaar in één keer worden gewijzigd maar de kaart moet eerst plaats voor plaats worden ingetekend. De kaart is niet interactief en vormt geen database.

Carto
Carto-voorbeeld
top

ook Kartografie: applicaties | typologie | belang | historisch | verwijzingen

English | MAND atlas ↑ kartografie | GTRP transcripties

top