English | MAND atlas | kartografie ↓ GTRP transcripties

Keyboard-IPA voor invoer van transcripties

KIPA: Meertens Instituut & Van Reenen;

overig: 2001-2004 Meertens Instituut (Boudewijn van den Berg)

De hier gebruikte code is ontwikkeld met als doelen

• de grootst mogelijke onafhankelijkheid van enig programma of font
• de snelst mogelijke invoer.

*) De K-IPA-transcripties zijn op basis van enkele Nederlandse spellingsprincipes vereenvoudigd ten behoeve van leesbaarheid voor de leek en van gebruiksgemak bij verwerking.

Ga hier door naar een korte historie van de K-IPA-code.
Ga hier door naar de lijst van omschrijvingen per K-IPA-code.
Ga hier door naar de toelichting op de 'vereenvoudiging'.

Op de CD-ROM wordt de data tevens aangeboden in HTML-unicode (MacOS & pc) en in het SIL-Manuscript-IPA-regular font (mac & pc).

Bij gebruik naar derden toe in enigerlei vorm van de KIPA-codering en van de vereenvoudigde uitspraak-spelling altijd vermelden: "Goeman, Van Reenen, Van den Berg (Meertens Instituut-KNAW)".

top

K-IPA

De codering van het IPA ten behoeve van computer-invoer werd als "keyboard-IPA" ontwikkeld in het begin van de jaren tachtig en is daarmee een voorganger van de internationaal bekendere (X)SAMPA-codering gebleken.

In de praktijk is het werken met de keyboard-IPA-codering uiterst praktisch. Zo zijn (in tegenstelling tot bij het (X)SAMPA) alleen klinkers gebruikt bij de codering van klinkers en alleen medeklinkers bij medeklinkers; hetgeen de leesbaarheid aanzienlijk vergroot.

Tevens gebruikt het KeyboardIPA (in tegenstelling tot het SAMPA) accenten en tekens alleen als diacritica en niet als klank-constituerend teken.

(Merk overigens op dat het Groningse RND-SAMPA een aanpassing is en min of meer een 'dialect' vormt van het X-SAMPA.)

Het eerste doel bij de ontwikkeling, te weten "de grootst mogelijke onafhankelijkheid van enig programma of font", betekende dat alleen lage ascii-waarden zijn gebruikt.

Het tweede aandachtspunt, "de snelst mogelijke invoer", betekende dat de aanduidingen met zo min mogelijk toetsaanslagen of toetscombinaties gemaakt moesten kunnen worden - plus dat de code enigszins 'iconisch' moest zijn met de klank waardoor de code niet teveel zou afwijken van de bedoelde klank, hetgeen invoer vergemakkelijkt en kans op fouten verkleint.

Zo wordt bijvoorbeeld de g gebruikt voor de frictatief omdat deze interpretatie voor de hand ligt in het Nederlands en slechts één toets betreft; terwijl het gebruik van g als plosief internationaal gezien meer voor de hand zou liggen.

Een 'tegenkracht' vormt bij beide punten de praktische eis dat de transcriptie redelijk leesbaar moest zijn.

Inmiddels zijn enige codes aangepast aan de eisen van de databank: ae (een logische en leesbare combinatie ter aanduiding van 'voor open gespreid') werd a8 (met controle op de als echt a-e bedoelde combinaties), oe (idem, 'voor half open gerond') werd o7 (met controle op o-e). Ook zijn alle hoofdletters vervangen door een letter-cijfer combinatie. Ook wordt nu de g toch als plosief genomen - vanwege het internationale gebruik.

Tot slot, de keuze is gemaakt aan het begin van het project om de data zonder afbakeningen in te voeren: geen syllabe-grenzen, geen aanduidingen van 'fonologisch woord'. Alleen bij duidelijke pauzes werd witruimte gegeven. Houd hierme rekening bij het formuleren van zoekopdrachten.

Hierbij een oproep om het K-IPA ook voor uw projecten in te zetten. Neemt u vooral contact met ons op met uw vragen en aanvullingen. → contact

(Voor gebruikers van de oude codering volgt hier een overzichtje van de vernieuwingen van december 2002:

^ ^2 a4 ae oe OE i2 I B c2 g g2 G G2 h4 L N R R2 t3 t4 Y X x3 x4

a5 a4 a5 a8 o7 o8 i5 i2 v2 g2 g3 g g7 g8 h8 l4 n7 r7 r9 d3 t3 y4 x7 s3 z3

top

Vereenvoudiging

'Korte' klinkers enkel: a ('pad') i ('pit') u ('put') E ('pet'; nb hoofdletter)

Verlengd uitgesproken klinkers krijgen een h: ah, oh, Eh, aah, euh
( eu, ii en uu krijgen geen h bij kleine verlenging, a, o, E, u weer wel; een 'echte' h wordt H )

Schwa wordt geschreven als gewone e (zonder accent) (uue = uu plus schwa)

Soms zijn klinkers gescheiden door - om verwarring te voorkomen: a-e (als het geen ae betreft)

Tongpunt tril-r wordt dubbel gespeld: rr, 'enkelmaals'-r wordt enkel gespeld: r

Een 'dikke' l wordt dubbel gespeld: ll

Licht uitgesproken klanken komen tussen haken: (l) (r)

Een glottisslag (luchtstroomonderbreking in de keel) wordt aangeduid met ' (apostrof)

Een klank die geheel door de neus gaat wordt gevolgd door: (n)
(Er wordt dus geen n gesproken; spelling valt echter samen met die voor licht uitgesproken n)

Een lettergreepdragende medeklinker krijgt een liggend streepje: n- -m

Van de Limburgse tonen worden alleen de S en V vermeld.

Diacritica zijn weggelaten, op hele nasaliteit en palatalisatie: (j) na.

De afwijkende woorden na de * en de opmerkingen op de regel zijn eveneens weggelaten. Een * is gebleven.

g heeft stem, ch is stemloos, gg is de 'g' van (engels) 'goal'

Blijf consequent in de uitspraak. Enkel gespeld is altijd 'kort', ook in open lettergreep. Houd wel rekening met de tweeklanken oe [u] en eu [KIPA: o/].

top

KIPA